Czym jest euroregion?
Euroregion jest związkiem dwóch lub więcej jednostek reprezentujących regiony sąsiadujących ze sobą państw, tworzony na podstawie prawa wewnętrznego poszczególnych krajów poprzez zawarcie między nimi umowy o współpracy.
Obok Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej (EUWT) współpraca euroregionalna jest najściślejszą i najbardziej zinstytucjonalizowaną formą współdziałania transgranicznego. Elementem nieodzownym i cechą wyróżniającą tego rodzaju współpracę jest element strukturalny. To właśnie ramy instytucjonalno-prawne, czyli tworzenie stowarzyszeń, rad, sekretariatów, grup roboczych, komitetów zarządzających konstytuują działalność euroregionów.
Nazwa tej instytucji wywodzi się od najstarszej inicjatywy współpracy transgranicznej „EUROREGIO”, powstałej w 1958 r., utworzonej na pograniczu holendersko-niemieckim w rejonie miast Enschede i Granau. Od tego czasu termin „euroregion” jest powszechnie stosowany pomimo, iż nie figuruje on ani w oficjalnych dokumentach o wymianie transgranicznej między państwami ani w oficjalnych dokumentach Unii Europejskiej.
W zależności od genezy i modelu członkostwa wyróżnić można dwa typy euroregionów:
Samorządowo lokalne:
powstają poprzez instytucjonalizację już instniejącej współpracy transgranicznej i są efektem inicjatywy oddolnej ; warunkiem uzyskania członkostwa w strukturach euroregionu jest natomiast wstąpienie do stowarzyszeń lokalnych jednostek samorządowych po obu stronach granicy; ten typ euroregionów występuje głównie na zachodniej i południowej granicy Polski.
Administracyjno – rządowe:
impuls ku tworzeniu tego typu euroregionów pochodzi od administracji rządowej szczebla regionalnego , a nawet centralnego; przyjmowanie członków odbywa się bezpośrednio przez struktury euroregionu , jest to typ charakterystyczny dla współpracy ponadgranicznej na granicy północnej i wschodniej.
Euroregiony na granicach Polski
Granica zachodnia
- Pomerania – założony 15 grudnia 1995 r.
- Pro Europa Viadrina – załozony 21 grudnia 1993 r.
- Sprewa-Nysa-Bóbr – załozony 21 września 1993 r.
- Neisse-Nisa-Nysa – założony 21 grudnia 1991 r.
Granica południowa
- Glacensis – założony 5 grudnia 1996 r.
- Pradziad – założony 2 lipca 1997 r.
- Silesia – założony 20 września 1998 r.
- Śląsk Cieszyński – założony 22 kwietnia 1998 r.
- Beskidy – założony 9 czerwca 2000 r.
- Tatry – założony 26 sierpnia 1994 r.
- Karpacki – założony 14 lutego 1993 r.
Granica wschodnia
- Bug – założony 29 września 1995 r.
- Puszcza Białowieska – założony 25 maja 2002 r.
- Niemen – założony 6 czerwca 1997 r.
Granica północna
- Bałtyk – założony 22 lutego 1998 r.
Historia Euroregionu Beskidy
Euroregion Beskidy powstał w roku 2000 na bazie porozumienia „Beskidy bez granic”, które było inicjatywą władz lokalnych beskidzkich gmin pogranicza polsko-słowacko-czeskiego. Formalnie Euroregion Beskidy jest organizacją składającą się z trzech Stowarzyszeń Krajowych, których członkami są głównie jednostki samorządu terytorialnego z Polski, Czech i Słowacji.
Władzami Stowarzyszenia „Region Beskidy” są: Walne Zebranie Członków, Zarząd oraz Komisja Rewizyjna. Funkcję Prezesa Stowarzyszenia „Region Beskidy” sprawuje Jarosław Klimaszewski, natomiast dyrektorem biura jest Marcin Filip.
U podstaw założenia Euroregionu Beskidy leżała potrzeba wspólnego poznania się społeczności, które od pokoleń sąsiadowały ze sobą jednak poprzez narodowy podział administracyjny nie miały wcześniej do tego odpowiednich możliwości. Przystąpienie przez Kraje Euroregionu Beskidy do Unii Europejskiej zdecydowanie zdynamizowało kontakty, jak również przyczyniło się do przełamania barier kulturowych pomiędzy mieszkańcami Euroregionu Beskidy. Polskę, Czechy i Słowację oprócz wspólnych słowiańskich korzeni łączy wiele, a dzięki wspólnym działaniom przeprowadzanym pod szyldem Euroregionu Beskidy możliwym jest rozwijanie i pogłębianie partnerstwa między ludźmi zamieszkującymi trzy sąsiadujące ze sobą kraje.
Obszar Euroregionu Beskidy
Euroregion Beskidy obejmuje tereny beskidzkiego pogranicza. Po stronie polskiej do euroregionu należy przygraniczna część województw śląskiego i małopolskiego (w części śląskiej do euroregionu przynależą miasto Bielsko-Biała (powiat grodzki) i okalający je powiat bielski oraz powiaty pszczyński i żywiecki, w części małopolskiej – powiaty suski i oświęcimski), po stronie słowackiej – województwa żylińskiego, a po stronie czeskiej – powiatu Frýdek- Mistek. Łącznie Euroregion Beskidy zajmuje powierzchnię ok. 6 343 km², w tym część polska: 3 288 km², słowacka: 2 083 km², czeska 972 km².
Charakterystyczna, zielona fala Euroregionu Beskidy jest kojarzona przez większość mieszkańców powiatów: bielskiego, żywieckiego, pszczyńskiego, suskiego, oświęcimskiego oraz miasta Bielska-Białej. Specyficzny logotyp nawiązujący swym wyglądem do beskidzkich zielonych pagórków zobaczyć można na tablicach wjazdowych większości gmin powiatów wymienionych wyżej. W przybliżeniu tak właśnie zarysowuje się obszar polskiej części Euroregionu Beskidy, jednak pamiętać należy o tym, że to tylko jedna trzecia jego powierzchni, ponieważ Euroregion Beskidy tworzą w sumie trzy kraje: Polska, Czechy i Słowacja.
Euroregion Beskidy w liczbach
W kwietniu 2019 roku Urząd Statystyczny w Katowicach, Oddział w Bielsku-Białej ukończył prace nad kompletowaniem zestawu danych statystycznych charakteryzujących sytuację społeczno-gospodarczą gmin i powiatów województw śląskiego oraz małopolskiego będących członkami Euroregionu Beskidy. Publikacja wydana pod tytułem „Euroregion Beskidy w liczbach” prezentuje m.in. w formie tabelarycznej podstawowe informacje demograficzne, o rynku pracy, statystyce społecznej, finansach gmin oraz podmiotach gospodarczych. Szeroki zakres czasowy zestawień obejmujący lata 2000–2017 umożliwia dokonywanie porównań i analiz statystycznych.
