Beskidy oraz ich otoczenie na pogórzu i wyżynie poprzecinane są licznymi dolinami rzek i dawnymi szlakami handlowymi, wzdłuż których na przestrzeni wieków stawały osady. W tym tekście pragniemy zachęcić Państwa do odwiedzin trzech z naszych urokliwych miast. Każde z nich może posłużyć jako destynacja na weekendowy citybreak, ale i jako cel jednodniowej wycieczki czy po prostu przyjemnego spaceru w otoczeniu zabytków i przyrody.
Tym, co łączy miasta Bielsko-Biała, Pszczyna i Żywiec są drogi oraz linia kolejowa. Dobre skomunikowanie pozwala potraktować proponowane miejscowości jako samodzielne cele podróży, ale jest również dobrym pomysłem dla wszystkich przyjeżdżających w Beskidy na dłużej.
Bielsko-Biała – miasto zwane Małym Wiedniem, które nie jedną ma twarz
Starówka Bielska-Białej to pojęcie nowe, ponieważ miasto w obecnej formie funkcjonuje od drugiej połowy XX wieku. W 1951 r. połączono Bielsko i Białą Krakowską, a później przyłączono także inne dzielnice. W praktyce zatem, zabytkowe śródmieście Bielska-Białej to połączone starówki śląskiego Bielska i małopolskiej Białej Krakowskiej, do których możemy dodać również specjalnie wytyczone kwartały, zwłaszcza po stronie Bielska.
Bielsko-Biała – zabytkowy układ urbanistyczny miasta
Miasto Bielsko-Biała jako twór administracyjny funkcjonuje od 1951 roku, kiedy połączono dwa miasta: śląskie Bielsko i małopolską Białą Krakowską. Z tego też powodu miasto Bielsko-Biała bywa nazywane dwumiastem, w którym przeżyjesz dwa razy więcej! Kiedy łączono Bielsko z Białą, oba miasta posiadały cenne starówki i zachowane zabudowy, głównie z okresu XVIII i XIX wieku. W czasach PRLu trwały intensywne prace na rzecz stworzenia wspólnego śródmieścia, co poskutkowało wieloma wyburzeniami. Na szczęście, prace rozbiórkowe ominęły najcenniejszy obszar, tj. Starówkę Bielska.
Turysta wybierający się do centrum dwumiasta o różnej historii i wspólnym przemysłowym dziedzictwie związanym z włókiennictwem, może na własnej skórze poczuć klimat bogacącego się miasta. Najstarsze budynki (gł. Zamek Sułkowskich) pochodzą z XIV wieku, większość zabudowań starówki pamięta czasy XVIII i XIX wieku, kiedy miasto najprężniej się rozwijało i bogaciło. Powstawało wtedy wiele stylowych budynków, a te starsze otrzymywały piękne elewacje. Ten stan rzeczy utrzymał się do dzisiejszego czasu, kiedy to turyści odwiedzający Bielsko-Białą mogą się cieszyć zabytkowym układem urbanistycznym Wzgórza, Starówki Bielska, a także tzw. Małego Wiednia.
Bardzo dużo praktycznych informacji na temat dwumiasta oraz wiedzy krajoznawczej znajdziesz w naszym informatorze o Bielsku-Białej https://beskidy.travel/article/1020125/bielsko-biala1 .
Spacer po zabytkowym centrum Bielska-Białej może mieć charakter tematyczny, ponieważ wytyczono tutaj specjalne ścieżki i szlaki, do których należą m.in. Szlak Bielskich Bajek (łączący pomniki postaci z bajek wyprodukowanych w SFR Bielsko-Biała), Mały Wiedeń, Trakt Cesarski, Zabytki Przemysłu i Techniki, Katolicy w Bielsku i Białej, Polski ruch narodowy i wiele innych. O dziedzictwie i historii miasta dowiemy się z wizyty w Muzeum Historycznym z siedzibą w Zamku Sułkowskich oraz filiami „Dom Tkacza” i „Stara Fabryka”.
Stara Fabryka – Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej
Stara Fabryka to filia Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej mieszcząca się w budynku dawnej fabryki Karola Büttnera przy pl. Żwirki i Wigury 8. Muzeum zajmuje cały budynek fabryki od parteru po poddasze. Turysta wchodzący do Muzeum zapoznaje się z historią przemysłu na terenie dzisiejszego dwumiasta, Bielska-Białej. Jest się czym chwalić i co podziwiać! Eksponaty zgromadzone w Starej Fabryce mówią wiele o bielskim przemyśle włókienniczym, ale i pokazują inne gałęzie przemysłu, m.in. motoryzację.
W Starej Fabryce dowiemy się jak wyglądało życie gospodarcze dawnego Bielska i Białej, kiedy to rzemieślnicze pracownie przeobrażały się w manufaktury, a te w olbrzymie fabryki. Bielsko-Bialski przemysł to wełna, ale i produkcja szczotek i pędzli, lin, przemysł spożywczy, alkoholowy i metalurgiczny. W Bielsku i sąsiednich Czechowicach funkcjonowały ważne węzły kolejowe, a wcześniej przebiegały tędy ważne szlaki handlowe. Słuchając ciekawych opowieści muzealnych przewodników zrozumiemy dlaczego Bielsko i Biała wykształciły bogatą klasę mieszczańską oraz licznych fabrykantów, w tym filantropów.
Polecamy lekturę naszego tekstu na temat Starej Fabryki https://beskidy.travel/culturalheritage/2386/stara-fabryka .
Dom Tkacza – Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej
Nie byłoby przemysłu w Bielsku-Białej, gdyby nie wcześniejszy ośrodek rzemiosła nad rzeką Białą. O cechach rzemieślniczych dowiemy się wiele na Zamku Sułkowskich, czyli głównej siedzibie Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej. Natomiast o bardzo ważnej grupie społecznej (jaką byli tkacze) i cennym rzemiośle (jakim było tkactwo i sukiennictwo) dowiemy się wiele w filii Muzeum Historycznego – Domu Tkacza przy ul. Jana III Sobieskiego 51.
Malowniczy drewniany budynek skrywa w sobie zabytkowy warsztat tkacki oraz pomieszczenia mieszkalne rodziny tkacza. Zwiedzający muzeum Dom Tkacza poznają trudy pracy mistrza cechowego, ale mają również niepowtarzalną okazję zobaczyć oryginalne eksponaty w ich naturalnym otoczeniu. Wiele pozytywnych wrażeń dostarcz przejście przez część kuchenno-jadalnianą z miedzianymi eksponatami, a także sypialnię z okazałym łożem i eleganckim wnętrzem.
Chcesz wiedzieć więcej? Zapoznaj się naszą prezentacją Domu Tkacza oraz informatorem https://beskidy.travel/culturalheritage/2377/dom-tkacza%C2%A0w-bielsku-bialej .
Rozrywki na wysokim poziomie dostarczy nam spektakl w Teatrze Polskim lub wizyta w Galerii Bielskiej BWA. Nieco bardziej popularnej rozrywki możemy szukać w salach koncertowych i klubach. Centrum Bielska-Białej to również liczne lokale gastronomiczne serwujące kuchnie polską i regionalną, ale i dania kuchni światowej oraz fusion. Tutejszy street food również jest na wysokim poziomie. Noclegi w śródmieściu Bielska-Białej to bardzo zróżnicowana oferta od hosteli i schroniska młodzieżowego, przez kameralne apartamenty w zabytkowych kamienicach po nowoczesne lofty i eleganckie hotele.
Pszczyna – górnośląska perła w koronie Księżnej Daisy
Pszczyna wraz ze swoim układem urbanistycznym to doskonale zachowane górnośląskie miasto książęce. Przybywający tutaj Turysta ma kontakt z wielowiekową historią Księstwa Pszczyńskiego, na terenie którego najpierw rozwijał się handel, rzemiosło i rolnictwo, a później górnictwo oraz przemysł. Bogacili się zatem właściciele pszczyńskiego Zamku, bogacili się również pszczyńscy mieszczanie i urzędnicy. Z pewnością odczujemy to spacerując wąskich uliczkach starówki lub podziwiając wnętrza Zamku w Pszczynie, tutejszych kościołów czy ratusza.
Muzeum Zamkowe w Pszczynie
Zamek w Pszczynie to prawdopodobnie najbardziej rozpoznawalna rezydencja województwa śląskiego. Podobnie jak samo miasto Pszczyna, tak i zamek bywa nazywany „perła w koronie księżnej Daisy”, która mieszkała na tym zamku, a której losy związane są również z potężnym zamkiem „Książ” w Wałbrzychu.
Dla Turysty, Zamek w Pszczynie to gościnne muzeum prezentujące zbiory związane z historią niemieckiego Górnego Śląska, a także muzeum biograficzne rodziny Hochbergów. Zwiedzając pszczyński zamek podziwiamy nie tylko pięknie odrestaurowane wnętrza, lecz również zapoznajemy się z bogata historią miasta, zamku oraz jego właścicieli. Przyjemnym uzupełnieniem czasu spędzonego w Muzeum Zamkowym w Pszczynie jest spacer po parku oraz odpoczynek na pszczyńskim rynku. Zamek sąsiaduje z tymi miejscami, a co ciekawe – jest to miejsce przyjazne rowerzystom.
O atrakcjach turystycznych Zamku w Pszczynie i jego pięknych wnętrach dowiesz się więcej czytając ten artykuł https://beskidy.travel/culturalheritage/3189/zamek-w-pszczynie .
Muzeum Prasy Śląskiej w Pszczynie
Wraz z rewolucją przemysłową, Górny Śląsk miał gigantyczne zapotrzebowanie na wszelkiego rodzaju materiały drukowane. Chociaż historia drukarstwa jest starsza niż historia wielkiego przemysłu, mówiąc o Górnym śląsku nie można ich traktować osobno. Dowiemy się tego zwiedzając kameralne Muzeum Prasy Śląskiej mieszczące się w zabytkowej niewielkiej kamienicy przy deptaku odchodzącym od pszczyńskiego rynku, w niedalekiej odległości od zamku i parku.
Zwiedzając Muzeum Prasy Śląskiej zobaczymy wciąż działające maszyny drukarskie oraz pracownie i gabinety, bez których nie powstałaby książka lub gazeta. Muzeum skupia się zwłaszcza na prasie, ponieważ to czasopisma i biuletyny były nośnikiem propolskich informacji w okresie przed i po powstaniach śląskich. Prowadzona tutaj narracja kładzie duży nacisk na patrona muzeum, tj. Wojciecha Korfantego. Wędrując po zakamarkach muzeum możemy również zobaczyć jak dawniej wyglądały budynki mieszczańskie i rzemieślnicze w Pszczynie. Nieruchomość, w której mieści się muzeum, jest ważnym świadectwem dziedzictwa tego książęcego miasta.
Szczegółowe informacje na temat Muzeum Prasy Śląskiej znajdziesz w tym tekście https://beskidy.travel/culturalheritage/1721/muzeum-prasy-slaskiej .
Klimatu pszczyńskiej starówce dodaje bliskość pięknego zabytkowego Parku Zamkowego. W sąsiedztwie starówki jest również Skansen Zagroda Wsi Pszczyńskiej i Pokazowa Zagroda Żubrów. Można się również rozerwać na polu golfowym. Baza noclegowa Pszczyny skupia się na apartamentach na wynajem oraz kameralnych hotelikach/pensjonatach w centrum. Rynek i park są bardzo popularne wśród mieszkańców regionu, więc znajdziemy tutaj liczne kawiarnie i restauracje.
Na temat Skansenu Zagroda Wsi Pszczyńskiej sporo ciekawych informacji znajdziesz w naszym artykule https://slaskie.travel/poi/3154/skansen-zagroda-wsi-pszczynskiej-w-pszczynie . Opracowaliśmy również specjalny informator o Pokazowej Zagrodzie Żubrów https://slaskie.travel/nature/3824/pokazowa-zagroda-zubrow-w-pszczynie_00174 .
Żywiec – urokliwa starówka pośród gór i w bliskości jezior
Stolica Żywiecczyzny może pochwalić się niewielkich rozmiarów, ale jednak bardzo urokliwą starówką. Zabytkowa zabudowa Żywca to głównie galicyjskie uliczki z kamienicami, pomiędzy którymi znajdziemy pojedyncze przykłady dawnej małomiasteczkowej zabudowy drewnianej. Będąc tutaj warto odwiedzić Muzeum Miejskie na Starym Zamku lub wspiąć się na wieżę Konkatedry Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, z której podziwiać możemy piękną panoramę gór.
Żywiec razy dwa – Stary i Nowy Zamek wraz z przylegającym parkiem
Miasto Żywiec to nie tylko siedziba władz powiatu żywieckiego, ale przede wszystkim piękna zabytkowa miejscowość stanowiąca stolicę historycznej i kulturowej Żywiecczyzny. Jej małopolskie korzenie oraz galicyjskie dziedzictwo bardzo dobrze odczujemy spacerując po cichym zakątku starówki, jakim jest Zabytkowy Kompleks Zamkowo-Pałacowo-Parkowy Habsburgów. W skład kompleksu wchodzi Stary Zamek, Pałac Habsburgów (tzw. Nowy Zamek) oraz park zamkowy.
Zamek jest najstarszym obiektem na terenie miasta. Znajduje się w nim Muzeum Miejskie w Żywcu, które prezentuje zarówno piękne zamkowe wnętrza, jak i historię regionu od archeologii po XX wiek. Zwiedzając muzeum na Starym Zamku możemy również zapoznać się z przyrodą i kultura Żywiecczyzny.
Pierwszy żywiecki park powstał w miejscu naturalnego lasu i jest niemym świadkiem historii regionu. Obecny kształt park zawdzięcza ostatnim właścicielom, rodzinie Habsburgów. W parku znajdują się urokliwe alejki oraz Mini ZOO „Stajnia Miejska. Na skraju parku i w sąsiedztwie zamku znajduje się postawiony przełomem XIX i XX wieku pałac. Budynek nie jest udostępniony do normalnego zwiedzania, lecz wspaniale uzupełnia krajobraz parku.
O historii Żywca oraz zabytkach na starówce poczytasz i posłuchasz w klikając na ten link https://beskidy.travel/culturalheritage/3543/zabytkowy-uklad-urbanistyczny-zywca .
Wizyta na żywieckiej starówce może być ciekawie połączona z podziwianiem krajobrazów. Do rangi kultowych urosły zachody słońca nad Jeziorem Żywieckim podziwianie ze ścieżek spacerowych w niedalekiej odległości od starówki. Po takim spektaklu natury, uczta dla ciała w kameralnej restauracyjce na starówce się po prostu należy!
Beskidzkie morze – Jezioro Żywieckie
Jezioro Żywieckie jest największym sztucznym zbiornikiem wodnym w górskiej części województwa śląskiego, przez co bywa nazywane Beskidzkim Morzem. Jezioro Żywieckie to sztuczny zbiornik na rzece Sole powstały w wyniku spiętrzenia wód zaporą w miejscowości Tresna.
Nie jest to jedyny zbiornik w okolicy, ponieważ w sąsiedztwie jest jeszcze Jezioro Międzybrodzkie i Jezioro Czanieckie. Te trzy sztuczne jeziora razem tworzą tzw. Kaskadę Rzeki Soły, która stanowi atrakcyjny obszar turystyczny na Żywiecczyźnie i w Beskidzie Małym. Odwiedzając dawny przełom rzeki Soły z trzema zaporami możemy łączyć aktywności typowo górskie (wędrówki szlakami, kolarstwo, narciarstwo) z aktywnościami typowo wodnymi (regaty, rejsy żaglówką lub statkiem turystycznym, plaże, kąpieliska i rowerki wodne).
O Jeziorze Żywieckim przeczytasz w naszej bazie aktywności https://beskidy.travel/actively/2335/jezioro-zywieckie oraz w specjalnym artykule o beskidzkich jeziorach https://beskidy.travel/article/1020171/beskidzkie-jeziora-i-rejsy-statkiem-po-jeziorach-w-gorach-jeziora-i-rejsy-statkiem-po-jeziorach-w-gorach .
Rynek, Park, Stary Zamek i Pałac Habsburgów stanowią atrakcyjny teren spacerowy w otoczeniu zabytków i pomników przyrody. Co warte podkreślenia, Żywiec posiada liczne restauracje rozproszone na terenie całego miasta, ale i skupione wokół rynku i parku. Podobnie jest z noclegami, ponieważ w obrębie ścisłej starówki znajdziemy kwatery prywatne i apartamenty na wynajem. U podnóży Grojca, nad rzeką Koszarawą, na Osiedlu Na Wzgórzu lub na Burgałowskiej Grapie znajdują się większe obiekty noclegowe.
Piękne jest natomiast to, że starówka Żywca jest połączona z zielonymi terenami miasta ścieżkami wzdłuż rzeki lub nad brzegami Jeziora Żywieckiego. Możemy zatem bez problemu pieszo lub rowerem przemieszczać się między zabytkami, imprezami (np. na rynku lub w amfiteatrze „Pod Grojcem”) a terenami rekreacyjnymi.
Chcąc poznać bogatą historię Żywca zaklętą w murach starówki warto przeczytać nasz krótki informator na temat zabytkowego układu urbanistycznego miasta https://beskidy.travel/culturalheritage/3543/zabytkowy-uklad-urbanistyczny-zywca . Z okresem II Wojny Światowej na terenie miasta oraz regionu związanych jest wiele miejsc i historii. Dowiemy się o nich odwiedzając Muzeum Czynu Zbrojnego Żywiecczyzny, o którym więcej piszemy w naszym tekście https://beskidy.travel/culturalheritage/15751/muzeum-czynu-zbrojnego-zywiecczyzny-w-zywcu .
Projekt pt. „Pogranicze Śląsko – Morawskie / Slezsko – Moravské pohraničí” współfinansowany jest przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu INTERREG V-A Republika Czeska-Polska 2014-2020 oraz z budżetu państwa Rzeczypospolitej Polskiej
