W codziennym przekazie turystycznym, Beskidy nie kojarzą się z magnackimi rezydencjami. Mało kto kojarzy dużą ilość pałaców na Śląsku Cieszyńskim lub dworów w małopolskiej części regionu. Główną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest powojenna historia, kiedy to dawne arystokratyczne majątki i rezydencje upaństwawiano nadając im nowe funkcje. Niewiele z nich stało się muzeami lub ogólnodostępnymi placówkami. Sporo z nich do dzisiaj stanowi obiekty mieszkalne lub znajduje się na terenie zamkniętych zakładów. W tym tekście pragniemy Państwu przybliżyć rezydencje u stóp Beskidów, które Turysta legalnie może zobaczyć z bliska, a nawet zwiedzić.
Zamek Sułkowskich w Bielsku-Białej
Największy i najstarszy zabytek Bielska-Białej to siedziba Muzeum Historycznego na Zamku Sułkowskich w Bielsku. Turysta ma dostęp do dziedzińca zamkowego oraz okazałych sal. Placówka prowadzi bogatą działalność kulturalna i naukową, to też nie wszystkie pomieszczenia w Zamku Sułkowskich są dostępne do zwiedzania.
Na temat Zamku Sułkowskich posiadamy osobną podstronę, na której przedstawimy historię obiektu, a także prezentuje zdjęcia i filmy https://beskidy.travel/culturalheritage/2360/zamek-ksiazat-sulkowskich-w-bielsku-bialej .
Bielsko-Biała – zabytkowy układ urbanistyczny miasta
Miasto Bielsko-Biała jako twór administracyjny funkcjonuje od 1951 roku, kiedy połączono dwa miasta: śląskie Bielsko i małopolską Białą Krakowską. Z tego też powodu miasto Bielsko-Biała bywa nazywane dwumiastem, w którym przeżyjesz dwa razy więcej! Kiedy łączono Bielsko z Białą, oba miasta posiadały cenne starówki i zachowane zabudowy, głównie z okresu XVIII i XIX wieku. W czasach PRLu trwały intensywne prace na rzecz stworzenia wspólnego śródmieścia, co poskutkowało wieloma wyburzeniami. Na szczęście, prace rozbiórkowe ominęły najcenniejszy obszar, tj. Starówkę Bielska.
Turysta wybierający się do centrum dwumiasta o różnej historii i wspólnym przemysłowym dziedzictwie związanym z włókiennictwem, może na własnej skórze poczuć klimat bogacącego się miasta. Najstarsze budynki (gł. Zamek Sułkowskich) pochodzą z XIV wieku, większość zabudowań starówki pamięta czasy XVIII i XIX wieku, kiedy miasto najprężniej się rozwijało i bogaciło. Powstawało wtedy wiele stylowych budynków, a te starsze otrzymywały piękne elewacje. Ten stan rzeczy utrzymał się do dzisiejszego czasu, kiedy to turyści odwiedzający Bielsko-Białą mogą się cieszyć zabytkowym układem urbanistycznym Wzgórza, Starówki Bielska, a także tzw. Małego Wiednia.
Bardzo dużo praktycznych informacji na temat dwumiasta oraz wiedzy krajoznawczej znajdziesz w naszym informatorze o Bielsku-Białej https://beskidy.travel/article/1020125/bielsko-biala1 .
Dwór w Bielsku-Białej Mikuszowicach Krakowskich
Budynek związany jest historycznie z Państwem Łodygowickim, lecz administracyjnie dzisiaj znajduje się na terenie miasta Bielsko-Biała, w południowo-wschodniej dzielnicy Mikuszowice Krakowskie. Już w pierwszej połowie XIX wieku istniała tutaj drewniana rezydencja fabrykanta Eduarda Zipsera. W 1870 roku, ostatni właściciele Państwa Łodygowickiego wybudowali w miejscu rezydencji Zipsera swoją własną murowaną rezydencję. Budynek bywał nazywany willą myśliwską, leśnym zameczkiem lub dworem. Budynek kojarzony jest z Adolfem von Klobusem (miał tutaj spędzić spokojną starość) oraz jego synem baronem Otto von Klobusem, który określany jest jako dobry gospodarz i ostatni właściciel Państwa Łodygowickiego.
Obecnie, w mieści się tutaj restauracja „Dworek ne Restaurant”, która łączy w sobie zabytkowe wnętrza z nowoczesnym designem i kuchnią. Turyści mogą zatem wejść do wnętrza dworku, ale i pospacerować po jego otoczeniu. Na zdjęciach satelitarnych wyraźnie widoczne są sąsiednie budynki oraz starodrzew, co zdradza nam w krajobrazie dawny dworski zamysł.
Informacje praktyczne na temat Dworek New Restaurant znajdziesz w naszym informatorze https://beskidy.travel/gastronomy/339250/dworek-new-restaurant .
Dwór obronny w Czańcu
Dwór był postawiony w XVI wieku przez rodzinę Dębowskich, wielokrotnie przebudowywany. Jego ostatnimi właścicielami przed II Wojną Światową byli żywieccy Habsburgowie. Czaniec był bowiem wsią o dużych aspiracjach, o czym świadczy piękna barokowa wieża kościoła pw. św. Bartłomieja, a także zabytkowa fabryka tektury z unikatowymi turbinami Girarda. Dwór obecnie stanowi własność prywatną, ale jest odrestaurowanym obiektem mieszkalnym. Budynek dobrze widoczny z drogi, do którego można dojść aleją z pomnikowymi drzewami. Z pewnością Czaniec wraz z dworem to wartościowe miejsce na podbeskidzki spacer.
Historię Dworu Obronnego w Czańcu przybliżamy w odrębnym tekście https://beskidy.travel/culturalheritage/2526/dwor-obronny-w-czancu .
Zespół Dworski w Kamesznicy
Rodzina Potockich wybudowała w Kamesznicy zespół dworski, na który w znacznej mierze składa się park, dwór, oficyna (tzw. kancelaria) oraz dwie kaplice. Teren parku jest dostępny przez cały rok. Latem przyjemnie spaceruje się alejkami między pomnikowymi drzewami i wokół stawu. W okresie wczesnej wiosny, uwagę przykuwają połacie przebiśniegów. Wnętrza budynków mieszkalnych i administracyjnych są niedostępne dla Turystów. Kaplice już tak.
O Zespole Dworskim w Kamesznicy napisaliśmy w naszym internetowym przewodniku, gdzie również znajdziesz praktyczne informacje https://beskidy.travel/culturalheritage/2760/zespol-dworski-w-kamesznicy .
Pałac Czeczów w Kozach
W centrum miejscowości u północnych podnóży Beskidu Małego znajduje się dawny dwór rodziny Czeczów. Ze względu na duże gabaryty, budynek bywa nazywany pałacem. Otoczony jest niewielkim parkiem, za którego ogrodzeniem znajdują się dawne budynki gospodarcze całego zamysłu dworskiego. Dwór w Kozach pełni obecnie funkcje kulturalne. Znajdują się w nim biblioteka, sale wystawowe oraz sala ślubów. Bez problemu można wejść do środka i zobaczyć zadbany hol. Znajduje się tutaj również Izba Historyczna, którą można zwiedzać.
Historię dworu w Kozach opisaliśmy w odrębnym tekście, do któego przejdziesz klikając w link https://beskidy.travel/culturalheritage/2810/dwor-w-kozach .
Pałac w Łodygowicach
Znajdujący się w centrum Łodygowic pałac stanowi rozbudowany dawny dwór obronny otoczony parkiem z tzw. wałami szwedzkimi. Podobnie jak dwór w Mikuszowicach Krakowskich, obiekt jest związany z rodziną Klobusów. Obecnie mieszczą się w nim instytucje kultury, organizacje pozarządowe i urzędy. Turysta może przez cały tydzień wejść na teren parku, a w godzinach urzędowania – także na pięknie odrestaurowany hol.
O długiej i skomplikowanej historii dworu obronnego w Łodygowicach przeczytasz w naszym informatorze klikając w link https://beskidy.travel/culturalheritage/2873/palac-w-lodygowicach .
Zamek w Pszczynie
Na południowo-wschodnim krańcu Górnego Śląska znajduje się dawne Księstwo Pszczyńskie, które z beskidzkiej perspektywy zajmuje m.in. tereny na lewym brzegu Wisły na północ od dzisiejszego miasta Czechowice-Dziedzice. Właściciele tych ziem, chociaż nie mieli w swoim posiadaniu gór, zawsze byli blisko Beskidów. Jednymi z przykładów może być należąca do książąt pszczyńskich Bażantarnia, która została ulokowana na wzgórzu z widokiem na Beskidy. Ba! W 1810 roku członek pszczyńskiej rodziny książęcej dokonał pierwszego opisanego wejścia na Baranią Górę. Wracając do dzisiejszych czasów, Zamek w Pszczynie to prężnie działająca placówka muzealna, dzięki której turysta może przejść przez większość pomieszczeń w zamku i dodatkowo odwiedzić Stajnie Książęce.
Na temat Zamku w Pszczynie posiadamy osobną podstronę, na której przedstawimy historię obiektu, a także prezentuje zdjęcia i filmy https://beskidy.travel/culturalheritage/3189/zamek-w-pszczynie .
Muzeum Zamkowe w Pszczynie
Zamek w Pszczynie to prawdopodobnie najbardziej rozpoznawalna rezydencja województwa śląskiego. Podobnie jak samo miasto Pszczyna, tak i zamek bywa nazywany „perła w koronie księżnej Daisy”, która mieszkała na tym zamku, a której losy związane są również z potężnym zamkiem „Książ” w Wałbrzychu.
Dla Turysty, Zamek w Pszczynie to gościnne muzeum prezentujące zbiory związane z historią niemieckiego Górnego Śląska, a także muzeum biograficzne rodziny Hochbergów. Zwiedzając pszczyński zamek podziwiamy nie tylko pięknie odrestaurowane wnętrza, lecz również zapoznajemy się z bogata historią miasta, zamku oraz jego właścicieli. Przyjemnym uzupełnieniem czasu spędzonego w Muzeum Zamkowym w Pszczynie jest spacer po parku oraz odpoczynek na pszczyńskim rynku. Zamek sąsiaduje z tymi miejscami, a co ciekawe – jest to miejsce przyjazne rowerzystom.
O atrakcjach turystycznych Zamku w Pszczynie i jego pięknych wnętrach dowiesz się więcej czytając ten artykuł https://beskidy.travel/culturalheritage/3189/zamek-w-pszczynie .
Pałac w Rajczy
W Rajczy, przy drodze do Ujsół i w kierunku polsko-słowackiej granicy na Przeł. Glinka, znajduje się pałac, jeden z piękniejszych tego typu obiektów w regionie. Historia tego założenia sięga początku XIX wieku i jest związana kolejno z rodzinami Siemiońskich, Primavesich, Lubomirskich oraz żywieckich Habsburgów. Arcyksiążę Karol Stefan Habsburg przeznaczył budynek na cele szpitalne w okresie I Wojny Światowej. Od tego czasu budynek pełni funkcje medyczne i obecnie mieści się w nim Samodzielny Zakład Opiekuńczo -Leczniczy. Z tego powodu nie ma ogólnego dostępu do zabytkowych pałacowych wnętrz. Przy otwartej bramie, można jednak pospacerować wokół rezydencji i po pałacowym parku.
Pałac w Rajczy wraz z burzliwymi losami opisaliśmy w naszym informatorze https://beskidy.travel/culturalheritage/3246/palac-w-rajczy .
Dwór w Rychwałdzie
Na wzgórzach Beskidu Makowskiego, niedaleko dworu w żywieckiej Moszczanicy i w sąsiedztwie Sanktuarium Matki Bożej Rychwałdzkiej (Bazylika Mniejsza pw. św. Mikołaja) znajduje się dwór rodziny Milieskich. Obecnie funkcjonuje tutaj hotel i restauracja, a teren zielony wokół jest ogólnodostępny.
Skrótową historię dworu w Rychwałdzie oraz jego burzliwe powojenne losy poznasz czytając tekst na naszej stronie internetowej https://beskidy.travel/culturalheritage/3292/dwor-w-rychwaldzie .
Zamek Komorowskich i Pałac Habsburgów w Żywcu
W ścisłym centrum Żywca, kilkaset metrów od rynku, bardzo blisko siebie znajdują się dwie rezydencje – Stary i Nowy Zamek. Stary Zamek to siedziba Muzeum Miejskiego, dzięki czemu większość pomieszczeń zamku, a także oficyny (stajnie i wozownia) stanowią przestrzeń dla wystaw i ekspozycji muzealnych. Nowy Zamek to tak naprawdę Pałac Habsburgów, w którym po II Wojnie Światowej przez dekady mieściła się szkoła. Obecnie pałac jest odrestaurowany, ale nie jego wnętrza nie są udostępniane do zwiedzania. Park jest natomiast ogólnodostępny.
Żywiec razy dwa – Stary i Nowy Zamek wraz z przylegającym parkiem
Miasto Żywiec to nie tylko siedziba władz powiatu żywieckiego, ale przede wszystkim piękna zabytkowa miejscowość stanowiąca stolicę historycznej i kulturowej Żywiecczyzny. Jej małopolskie korzenie oraz galicyjskie dziedzictwo bardzo dobrze odczujemy spacerując po cichym zakątku starówki, jakim jest Zabytkowy Kompleks Zamkowo-Pałacowo-Parkowy Habsburgów. W skład kompleksu wchodzi Stary Zamek, Pałac Habsburgów (tzw. Nowy Zamek) oraz park zamkowy.
Zamek jest najstarszym obiektem na terenie miasta. Znajduje się w nim Muzeum Miejskie w Żywcu, które prezentuje zarówno piękne zamkowe wnętrza, jak i historię regionu od archeologii po XX wiek. Zwiedzając muzeum na Starym Zamku możemy również zapoznać się z przyrodą i kultura Żywiecczyzny.
Pierwszy żywiecki park powstał w miejscu naturalnego lasu i jest niemym świadkiem historii regionu. Obecny kształt park zawdzięcza ostatnim właścicielom, rodzinie Habsburgów. W parku znajdują się urokliwe alejki oraz Mini ZOO „Stajnia Miejska. Na skraju parku i w sąsiedztwie zamku znajduje się postawiony przełomem XIX i XX wieku pałac. Budynek nie jest udostępniony do normalnego zwiedzania, lecz wspaniale uzupełnia krajobraz parku.
O historii Żywca oraz zabytkach na starówce poczytasz i posłuchasz w klikając na ten link https://beskidy.travel/culturalheritage/3543/zabytkowy-uklad-urbanistyczny-zywca .
Informacje oraz filmy na temat Starego Zamku w Żywcu znajdziesz w naszym informatorze https://beskidy.travel/culturalheritage/3630/zamek-komorowskich-w-zywcu . Odrębną podstronę przeznaczyliśmy na opis pałacu https://beskidy.travel/culturalheritage/3634/palac-habsburgow-w-zywcu .
Dwór w Żywcu Moszczanicy
Jest to dawny dwór rodziny Kępińskich, w otoczeniu którego znajdował się park oraz gospodarstwo wraz ze stanicą konną. Jest to cicha i spokojna okolica na łagodnych wzgórzach Beskidu Makowskiego w bliskiej odległości od starówki Żywca i Jeziora Żywieckiego. Obecnie dwór oraz park stanowią teren Zespołu Szkół Agrotechnicznych i Ogólnokształcących im. Józefa Piłsudskiego. Patron szkoły przebywał na dworze. Po terenie szkolnym można chodzić i można podziwiać dwór z zewnątrz. Odrestaurowano część wnętrz, ale ich zwiedzanie wymaga wcześniejszego kontaktu z ZSAiO.
Historię dworu oraz informacje praktyczne na temat tego miejsca opisaliśmy w naszym informatorze https://beskidy.travel/culturalheritage/3627/dwor-w-zywcu-moszczanicy .
Projekt pt. „Pogranicze Śląsko – Morawskie / Slezsko – Moravské pohraničí” współfinansowany jest przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu INTERREG V-A Republika Czeska-Polska 2014-2020 oraz z budżetu państwa Rzeczypospolitej Polskiej.
